«Um tida og meiningane um 'a» — intervju med Steinraus

Eit rivande, fyldig hår på ein litt for stor skalle. Eg er i romet med Steinraus. Han er bitter, jau, ikkje fordi han er trønder — men fordi han generelt er lei og fordi han er snus-laus. På bordet stend nokre burkar Dahls og ei flaske med Vikingfjord. Steinraus lèt servere tunn kaffi åt spriten, slik tradisjonen i Trøndelag krev. Og praten tek til.

Usak — Skitprat

Aasmund: Takk for at eg fekk koma. Kva skjer for tidi?

Steinraus: Det hev vori stilt her i skogja (skogen) ei stund. Alt hev gått så fort om no, liksom reist i frå oss og trekt med seg sjela vår langsmed E6-en i ein Ferrari. Vi er ganske svikne . . .

Aasmund: Burtkomne er me — ja ...

Steinraus: Reint utav det, just det! Som kamelar på Svalbard. Og heller enn å lat' oss sjølv bli kalde, lét vi varme kvarandre, tine opp telen og leggje grorbotn for rosor i morgon. Men vi er ikkje heilt der endå — det er stødt i dag. Og sola skal glytte om litt, men ja — også dét er ei mengd, ei tid å bera gjennom. Det fær gå så sakte, sakte nok for meg.

Aasmund: Og somme vil gjeva skuld midt i det heile. Jau, d'er så lett — så fryktelegt lett! Her sit ein forfattar, han meiner noko om Frp — sjølvsagt ausar han utor tankehavet sitt. Han er vektig, må vita!

Steinraus: Jau, så somme vil gjeva skuld, dei andre vil ikkje røre 'a (henne).

Aasmund: Lell er det no ein person som fer med ordet, og ein annan som fer med handling. Og så var det med politikken. Kva for parti ber skuld? Frp? Kva for person? Fjordman? Er der kriminelt å skrive godt, men giftigt? Enn med manifestet?

Steinraus: Der heiter gjerne at ein ikkje ser bjelken i eige auga for flisa hos dei andre. Så einkvan («ein og annan») vil føre vidare med det moralske krosstoget, do («dog») i motsett forteikn: Ein og annan meiner det her aldri ville skjedd utan aggressiv retorikk frå høgresida. Så var no det sagt. Og manifestet hans Breivik er mesta ein vits, det er som å lesa ein skolestil frå Anne B. Ragde eller meg sjølv.

Aasmund: Men det er ikkje mangel på dårlege forfattarar frå vinstresida som skriv eller skreiv minst like vondt. Ber dei skuld?

Steinraus: Nei, dei ser mest ut til å leva utan samvit. Hundre millionar daude, men dei snakkar jo slavisk eller kinesisk, så vi høyrer ikkje stort frå dei. Dobbeltmoral er dobbelt så fint som moral. Så i krosstoget er vi plutseleg komne ved ein krossveg: Kva veg fer skuld, spør eg.

Aasmund: Om litt skal du få nemne det. Men her vart eg i uråd. Eg sit midt uppi krangelen og tenkjer likegodt: Kven av venene mine skal eg melde ut? Sjølv dei som er milde islamofobar?

Steinraus: Jau, høgresida hev allereie innrøma sine feil. Retorikken skal bli snillare og lættare enn før, etter seiande i alle fall. Det kjem nok til å gå inn på dei fleste om senn — det er i alle fall eit håp. Men kva med vinstre?

Aasmund: Dei fer no vidare. Kva elles?

Steinraus: Læst som dei er så hæve? (kjekke)

Aasmund: Heh, kanskje.

Steinraus: Kva skulle ein no med prestar når det finst slike.

Aasmund: Hans Rotmo sa vel . . .

Steinraus: At det skal bli så godt å koma til helvete, for der er ingen prestar. Men vi er allereie i helvete, om midlertidig, men prestar er her jo.

Aasmund: Så kva ligg ved vinstresida? Ber dei skuld, trur du?

Steinraus: Vinstresida er gode til å sjå ned i grumset åt dei andre, og godt nok er det. Men eg tykte no dei skulle sjå litt i seg sjølv. Det var dei som gjorde mytologien åt Breivik.

Aasmund: Vel, kva meiner du eigentleg no?

Steinraus: ABB følte ikkje at han vart høyrt. Han ser på vinstresida på same måte som feministane ser på patriarkatet og rastafarianarane ser på Babylon. Eit undertrykkjande moralsystem. Då er det naud, og derfrå er vegen kort — eller lunta kort, om eg fær vera frekk nok.

Aasmund: Men vinstresida kan ikkje sitje med skuld berre fordi dei er til?

Steinraus: Det er ikkje det. Eg kjem frå NKP sjølv.

Aasmund: Så forklar detta, då.

Steinraus: Vinstresida såg for seg at dei skulle gjera samfunnet betre, du veit, den progressive draumen. Kultur-radikal-konstrukt-i-vist. Byggje ned fordomane mot samar og kvinnfolk. Men så eg ser det, gjekk ikkje herne utviklinga heilt heldig føre seg.

Aasmund: Kva skjedde?

Steinraus: Dei arva den same protestantiske pietismen dei ville bort. Vinstresida vart skuldige i uthenging, platt retorikk, skam-mekanismar. Det er berre å sjå på Marte Michelet. Kjærringa e jo toillått. «Herfra er det personlig» og alt det småborgarlege pjatt. Det var mest som nokre ville at islamofobi skulle vera fårleg. Då kan det bli slik.

Aasmund: Og meir om det?

Steinraus: Ordet «rasist» eller «islamofob» vart jo mest fylt med same kraft du fann i ord som «hedning» i mellomalderen. Og då er det ikkje lenger handlinga som er verst, men ordet. Vinstresida, med ein innavl som endåtil overgår Sør-Trøndelag! (Steinraus er nordtrønder, red. anm).

Aasmund: Du vart vel eit stykke bitter no. Enn Lars Gule? Eg tykte analysen hans var både vettug og full av innsikt. Han er no dømd terrorist sjølv, karen — veit kva som ligg attom valdstrongen. Vinstreside au!

Steinraus: Lars Gule er kar! Og hæ, eg er no sikkert bitter, eg mister ikkje fleire folk med det. Just no er det berre meg og tobakken.

Aasmund: Og me er om eitt komne til sakdebatten.

Sak — Ekstremhøgre og konservativ revolusjon

Aasmund: Fortel litt om ekstremhøgre.

Steinraus: Det er viktig å gjera skil på nyansane i ekstremistrørsla. Det er lett å tenkje at dei fleste der vil attende til ein slags fasciststat. Så enkelt er det ikkje. Om vi skal mæle fasciststaten, finn vi at han er ganske lik eit sosialdemokrati. Også sosialdemokratiet hev hatt «kjempar» som durar litt her og der, aller mest folk som Haakon Lie.

Aasmund: Men dei er vel totalitære desse høgrekarane?

Steinraus: Ikkje alltid. Somme byggjer hybrid-ideologiar som fer utav kategoriseringa. Eg kan gje eit døme: Mange henter utor den nihilistiske tradisjonen. Der finn vi Max Stirner, samtiding åt Karl Marx og jaggu ein anarkist. Filosofien åt Max Stirner tykkjest mest proto-postmodernistisk og handlar mykje om symbolbruk. Eit døme er korleis «Gud» eller «fellesskapen» blir sett på som eit slags mål å jobbe opp mot. Men det er no fordi dei definerer det såleis sjølv! Så Stirner liknar Gud med ein slags sultan som gjer seg sjølv til eineherskar og sentrum for heile moralen.

Aasmund: Og kva steller Stirner opp i mot detta? Kva vil han?

Steinraus: Det er det som er greia. Han vil det likeins. Hos Stirner er målet å bryte sunder «tannhjula i hovudet». Det er mogleg å sjå det som ei realisering av Jesu kall om at «Guds rike er inni dykk». Det frie mennesket heiter for ein anark hos han Stirner. Han er for anarkisten kva ein monark er for monarkitilhengaren. Stirner snakkar om det «Det kreative Inkje», altså eitkvart tomt som det kan koma meining utav. Det er ei nedbryting av eit innfløkt, tiltenkt språkspel som skjuler sannheita frå folk.

Aasmund: Og detta språkspelet kan like godt vera det me populært kallar «politisk korrektheit»?

Steinraus: Det stemmer. Ernst Jünger, «kongen» hos dei konservative revolusjonærane, var inspirert av anark-konseptet. Jünger gjekk heller ikkje i takt med nazistane. Kaukinga om at ekstremhøgre er nazistisk — altså implisitt demonisk — er i beste fall intellektuell latskap. Til sist er det dessutan fårleg — fordi det styrkjer mistanken hos dei høgreekstreme om at dei er mistydde.

Aasmund: Korso mistydde?

Steinraus: Fordi vi kallar folket ekstremhøgre, vil dei aldri koma inn i den offentlege sfæren reint. Dei må aldri formulere og forsvare seg med eit universalt språk tufta på felleskulturen, såleis Habermas nemner. I staden vil klikkane gå rakt i strupen på felleskulturen og byte han ut med sin eigen. Breivik gjekk jo ikkje til åtak på muslimar — men på Vesten.

Aasmund: Finst der andre tenkjarar som er vektige her?

Steinraus: Oskorei, som eg tykkjer er den mest imponerande av dei høgreekstreme, er tidlegare vinstrevridd og godt lærd. Som døme: Oskorei nyttar situasjonistisk kritikk til å kritisere den såkalla «fleirkulturalismen», som han heller meiner er ei form for ein-kultur bygd på global kapitalisme og «menneskerettar». Tendensen er at nasjonale verdiar blir svakare og blir bytt ut med McDonalds og CNN — du veit, globaliseringa. Ein part forbrukar kultur, ein annan produserer han. Altså blir heile samfunnet til sist styrt av vareforhald.

Aasmund: Detta læt no reint sosialistisk ut. Skjønar eg rett når eg tenkjer: Det er altså ikkje mangfald i heile. Burka og bunaden er mest til pynt, med dei kapitalistiske ideali herskar og tynar attom?

Steinraus: Dei meiner så. Her kjem også sosialismen inn: Fordi fleirkulturalismen og hai-kapitalismen heng saman, må vi organisere oss nasjonalt og verne om den «autentiske» kulturen for å stogge tyranniet. Detta kan vera alt frå folkemusikk til kristendom, til gamalt kneipbrød og Stiklestadspelet. FN er sjølvsagt sentrum for vondskapen: Dei pushar marknadsøkonomi og toleranse på alle, liksom ein gjer med dårleg crack.

Aasmund: Detta er vanskeleg å skjøna. Korleis fær dei noko vondt utav toleransen? Det blir jo mindre ufred av slikt?

Steinraus: Her hentar ekstremistane frå Carl Schmitt: Politikk er vald. Her kan endåtil amerikanske libertarians vera med på laget, sidan dei meiner staten er ein einaste stor bølle som stel skatt. Men poenget er altså: Om politikk er vald, må eit pasifistisk system som demokratiet gjera folk makteslause. Og vanmakt bryggjer faensmakt.

Aasmund: Schmitt levde under Weimar-republikken, så det var vel naturleg for han å meine slikt. Visst fekk dei fridom, men politikarane var ikkje dyktige til å fatte vedtak eller løyse vanskelege samfunnsproblem.

Steinraus: Korrekt. Ekstremistane meiner altså at kapitalistane vil gjera landa svake og hærja over dei sidan. Det er ein konspirasjonsteori, sjølvsagt, utan at vi skal taka han for lett.

Aasmund: Men for å runde av med Schmitt: Det er vel mogleg å kombinere eit slikt prinsipp — «politikk er vald» — med demokrati og toleranse? Tyskland er jo eit «Streitbare Demokratie», der det er lov å nytte småtotalitære tiltak for å verne om dei demokratiske verdiane?

Steinraus: Det er sant. Men interessant nok er Tyskland på veg bort frå rein toleranse. Angela uttala jo at fleirkulturalismen er «feila». Eg trur vi vil sjå at fleire og fleire statar går i retning den franske modellen, der demokratiet er ein einsidig verdifellesskap — ein meir macho stat, rett og slett. Det er framleis lov til å vera rastafarianar, jøde eller kva du vil — så lenge det ikkje bryt med standarden. Altså kan islamofobien framleis få føter å gå på, om verdiane er imot den demokratiske felleskulturen. Religionspraksisen vil derimot vera uinteressant.

Kvardagsting

Aasmund: Til sist vil eg spørje litt banalt: Kva du les for tidi?

Steinraus: Klassekampen og Nationen dagleg. Stundom Kristofer Uppdal, og dessutan Cryptonomicon. Det er ei fantastisk bok. Ho syner fram det innfløkte samanfallet mellom nyvinning i både eldre og nyare tid, og dessutan den rivande utviklinga av internett.

Aasmund: Og kva for musikk høyrer du på? Du driv med musikk sjølv?

Steinraus: Det stemmer — det blir ei fidget-skive om senn. Det går mykje i Burzum, Brian Eno og deadmau5 om dagane. Eg høyrer eigentleg på det meste, endå eg skal vera snar med å innrøme at eg byrjar bli lei av dubstep-trenden. Kode9 og Skream er kult, Skrillex er lydar frå robot-helvete.

Aasmund: Eg takkar så stort for praten og ynskjer alt så vel i Trøndelag.

Steinraus: Det va no bærri lænt herre, shø.